-
1 тормыш кору
см. гаилә кору -
2 тормыш
сущ.1)а) в разн. знач. жизнь || жи́зненный, жите́йскийиҗтимагый тормыш — обще́ственная жизнь
тормышта үз урыныңны табу — находи́ть/найти́ своё ме́сто в жи́зни
авыл тормышы — дереве́нская жизнь
иске тормыш — ста́рая жизнь
шәхси тормыш — ли́чная жизнь
тормыш мәшәкатьләре — жите́йские забо́ты
тормыш тәҗрибәсе — жи́зненный о́пыт
вокзалда тормыш кайнап тора — на вокза́ле жизнь кипи́т
б) материа́льные усло́вия жи́зни; быт || бытово́йиркен тормыш — зажи́точная жизнь, зажи́точность
тормыш ваклыклары — бытовы́е ме́лочи
в) перипети́и жи́зни; судьба́тормышында зур үзгәрешләр — больши́е измене́ния в его́ судьбе́
2) существова́ние, бытие́ ( как биологический процесс); см. яшәү3) в знач. нареч. тормышта за́мужемул инде күптән тормышта — она́ давно́ уже́ за́мужем
•- тормыш иптәше
- тормыш юлдашы
- тормыш итеп яткан булабыз
- тормыш итү
- тормыш көтү
- тормыш кичерү
- тормыш киңәше
- тормыш кору
- тормыш кушуы
- тормыш кушуы белән
- тормыш рәвеше
- тормыш тамыры
- тормыш юлы
- тормышка ашмастай
- тормышка ашмаслык
- тормышка ашу
- тормышка ашыру
- тормышка бирү
- тормышка караш
- тормышка чыгу
- тормыштан алынган
- тормыштан алынган типлар
- тормыштан артта калу -
3 построить
сов.1) ( что) төзү, салу, кору2) ( что) (создать) төзү, кору, оештыру; булдыру3) ( кого-что) воен. сафка тезү -
4 творить
I несов.1) (что) и без доп. (создавать) иҗат итү, тудыру, барлыкка китерү, булдыру; кору2) (что) (делать, совершать) эшләү, кылу, башкару; ясауII несов.( что) изү -
5 гнездо
с1) оясвить себе гнездо — ( о птицах) үзенә оя ясау; перен. үзенә тормыш кору
2) перен. ( домашний очаг) куыш, оя3) перен. ( притон) оя4) оя, төркем5) спец. уем, уемтык, чокыр6) оя, чокыр• -
6 корылу
I страд. от кору IIрайонда яңа мәктәп, больницалар корыла — в райо́не стро́ятся но́вые шко́лы и больни́цы
2) стро́иться, создава́ться, созида́тьсябездә яңа тормыш корыла — у нас созида́ется но́вая жизнь
3) стро́иться, составля́ться, сочиня́ться (на основе чего-л.)поэма әкиятләр сюжетына корылган — поэ́ма сочинена́ на сюже́т ска́зок
доклад ныклы план нигезендә корылган — докла́д соста́влен по стро́гому пла́ну
4) стро́иться, осно́вываться (на чём-л.)5) быть отремонти́рованным, со́бранным, быть гото́вым к рабо́те (о машинах, механизмах и т. п.)таң атуга машина корылып беткән иде — к рассве́ту маши́на была́ гото́ва (была́ на ходу́)
6) быть поста́вленным, разби́тым, раски́нутым ( о палатке)елга ярында чатыр корылган — на берегу́ реки́ разби́т шатёр
7) быть по́стланным, на́стланным, насте́ленным ( о постели)8) быть накры́тым ( стол с угощениями); организо́вываться (об обеде, банкете) в честь (чего-л.)агач күләгәсендә табын корылды — в тени́ де́рева был накры́т стол
9) быть занаве́шенным; заве́шенным (занавеской, занавесом); заве́шиватьсятәрәзәләре корылган — о́кна занаве́шаны
10) прям.; перен. быть расста́вленным (о сети, ловушке)II страд. от кору III1) заряжа́ться, быть заря́женным (об огнестрельном оружии, фотоаппарате и т. п.)мылтык корылган — винто́вка заря́жена
2) настра́иваться, заводи́ться ( о механизмах) -
7 бусага
сущ.1) поро́г (двери, окна)келәт бусагасын атлап керү — перешагну́ть че́рез поро́г кле́ти
2) перен. поро́г, преддве́рие (чего-л.), грань (чего-л.)мөстәкыйль тормыш бусагасы — поро́г самостоя́тельной жи́зни
үлем бусагасына якынлашу — приближа́ться к гра́ни сме́рти
гаилә кору бусагасында тору — стоя́ть на поро́ге созда́ния семьи́
бусагада яз тора — на поро́ге (у поро́га) весна́
3) поро́г (реки́)елга уртасындагы бусага бигрәк тә куркыныч — находя́щийся в середи́не реки́ поро́г о́чень опа́сен
••бусага таптау — обива́ть поро́ги
бусагага тезләнү — умоля́ть/умоли́ть, проси́ть
бусагадан уздырмау (бусагадан үткәрмәү) — не пуска́ть на поро́г
-
8 юл
сущ.1) доро́га, доро́жка; путь || доро́жный, путево́йюлда булу — быть в пути́
туры юл — пряма́я доро́га
чана юлы — са́нный путь
юл салу — проложи́ть доро́гу
юл язмалары — путевы́е заме́тки
юл билгеләре — доро́жные зна́ки
юл хезмәте — доро́жная слу́жба
2) путь; тра́ссааралашу юллары — пути́ сообще́ния
һава юлы — возду́шный путь; возду́шная тра́сса
су юлы — во́дный путь
3) путь, доро́га (в знач. маршру́т, направле́ние)юл югалту — потеря́ть направле́ние
юлны белү — знать маршру́т
4)а) прохо́д, вы́ходагар су юлын табар — (посл.) теку́чая вода́ найдёт себе́ вы́ход
б) жи́ла; ход (в чём-л.)5) полоса́, поло́ска, ли́ния, след и т. п.чаңгы юлы — лы́жный след, след лыж
яшен юлы — след мо́лнии
келәмдәге сары юл — жёлтая поло́ска на ковре́
6) строка́ ( в шитье и на письме)шигырь юлы — строка́ (стро́чка) стихотворе́ния, стихотво́рная строка́
һәр биттә илле юл — на ка́ждой страни́це - пятьдеся́т строк
7)а) путь, расстоя́ние; перехо́д определённой дли́тельностиякын юл — бли́зкий путь
юл азагы - юл башы — (посл.) коне́ц пути́ - (э́то) нача́ло пути́ (пойдёшь, зна́чит дойдёшь)
б) доро́га, путь, пое́здка, хожде́ние (рассматриваемое как дело, преодоление трудностей)юлга азык — провиа́нт на доро́гу
авыр юлдан соң — по́сле тяжёлой доро́ги (пое́здки, хожде́ния)
8)а) перен. путь, направле́ние де́ятельноститормыш юлында — на жи́зненном пути́
үсешнең катлаулы юлы — сло́жный путь разви́тия
б) дурно́й, (ско́льзкий) путь, крива́я доро́жканачар юлга басу — вступи́ть на дурно́й путь
9) перен. путь, спо́соб де́йствия; сре́дство к достиже́нию це́лителәгең көчле булса, юлы табыла — е́сли си́льно хо́чешь - найдёшь сре́дство к достиже́нию це́ли
төрле юллар белән — ра́зными путя́ми
10) уст. сча́стье; счастли́вая судьба́улы барның юлы бар — посл. у кого́ есть сын - у того́ счастли́вая судьба́
•- юл яздыру
- юл адашу
- юл алу
- юл ачу
- юл яру
- юл ачучы
- юл яручы
- юл ачык
- юл ачылу
- юл бирү
- юл йөрү
- юл йөрүче
- юл кешесе
- юл килгәндә
- юл килсә
- юл килү
- юл күрсәткеч
- юл өзелү
- юл өсте
- юл өстендә
- юл сызу
- юл уңу
- юл уң булу
- юл чыгу
- юлга аркылы
- юлга төшү
- юлга чыгу
- юлдан себереп ташлау••юл асты мәгънәсе — скры́тый смысл; подстро́чное значе́ние
юл булу — удава́ться, быть уда́чливым (о каком-л. деле, предпринятых шагах)
юл булды — (мне) сопу́тствовала уда́ча
юл булсын! — пусть (тебе́) сопу́тствует уда́ча!
юл калдыру — оставля́ть/оста́вить возмо́жность (лазе́йку) ( для кого-что), для неблагови́дных дел (злословия, нареканий, придирок и т. п.)
юл киселү — быть отре́занным ( от всех дорог)
сиңа юл котлыгы, миңа өй котлыгы — посл. тебе́ сча́стья в доро́ге, а мне - сча́стья до́ма
юл күрсәтү — дава́ть, дать указа́ния осуществля́ть руково́дство
юл өсте — бо́йкое ме́сто
юл уңаена (уңына) — по пути́, проезжа́я (ми́мо)
юл уңаенда (юл уңаендагы) — находя́щийся на пути́ (на тра́ссе, маршру́те)
юл юсыгы белән — сле́дуя указа́ниям (пра́вилам)
юлга аркылы төшү (юлга аркылы яту) — быть препя́тствием; пере́чить; стоя́ть (встава́ть/встать) поперёк доро́ги
юлга киртә салу (юлга киртә кору) — возводи́ть/возвести́ прегра́ды; сооружа́ть/сооруди́ть барье́ры на пути́ ( кому-чему); воспрепя́тствовать
юлында тору — стоя́ть на доро́ге (кого-л.)
юлыннан азу (юлыннан язу; юлыннан чыгу; юлыннан шашу) — сби́ться с пути́, распу́тничать; сходи́ть/сойти́ с ума́
юлны буу (юлын буу) — останови́ть; прегражда́ть/прегради́ть путь (кому-л.)
юлны бүлү (юлын бүлү) — остана́вливать/останови́ть в пути́ (пу́тника); отвлека́ть/отвле́чь пу́тника
юлыңа ак җәймә! — ска́тертью доро́га!
- юл аягы- юл басу
- юл башы
- юл кисү
- юл котлыгы
- юл коты
- юл кую
- юл сабу
- юл тоту
- юл төшү
- юл уңае
- юл уңы
- юл язу
- юлга салу
- юлга кую
- юлыңда бул
- юлыңны кара -
9 яңача
1. нареч.1) по-совреме́нному; в соотве́тствии с вре́менем ( с эпохой); злободне́внояңа́ча киенү — одева́ться по-cовреме́нному
туйны яңа́ча үткәрү — сыгра́ть сва́дьбу по-совреме́нному
2) по-но́вомуэшне яңа́ча кору — организова́ть рабо́ту по-но́вому
2. прил.яңа́ча фикерләү — мы́слить по-но́вому
но́выйяңа́ча тормыш башлау — нача́ть но́вую жизнь
мәсьәләгә яңа́ча караш — но́вый подхо́д к вопро́су
См. также в других словарях:
тормыш — 1. Кешеләрнең иҗтимагый тереклеге, җәмгыять булып яшәү хәле. Объектив чынбарлык намазда иман үрнәк, тормышта Иван үрнәк. Яшәү, тереклек итүнең билгеле бер иҗтимагый тирәлек шартлары. Шәхеснең җәмгыятькә мөнәсәбәтле рәвештә җәмгыять эчендә алынган … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
бозу — 1. Яраксыз итү, начарландыру. Вату, җимерү 2. Башкачарак итеп яңадан тегү, кору, ясау өчен сүтү, җимерү 3. Сызып ташлау, бетерү, юкка чыгару (язу сызу тур.) 4. Бөтен, башланмаган әйберне башлау, бүлгәләү каз б. 6. Ялгыш итеп үзгәртү көйне б. 7.… … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге
сөрген — 1. Читкә сөреп, гадәттә бик еракка җибәреп яшәтү җәзасы 2. Җәза тәртибендә сөреп җибәреп яшәтү урыны. III. СӨРҮ – Гомер, тормыш һ. б. ш. : алып бару, кичерү, үткәрү, яшәү гомер сөргәннәр. Кәеф сафа, рәхәт һ. б. : кору, тату, күрү кәеф сөрү, рәхәт … Татар теленең аңлатмалы сүзлеге